Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowanych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji.

Rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnia się wsparcie, które polega w szczególności na:
wzmacnianiu roli i funkcji rodziny

  • rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny
  • podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny
  • pomocy w integracji rodziny
  • przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny
  • dążeniu do reintegracji rodziny

Wspieranie rodziny jest prowadzone za jej zgodą i aktywnym udziałem z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego w formie:
1) pracy z rodziną
2) pomocy w opiece i wychowaniu dziecka.

1. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:

1) konsultacji i poradnictwa specjalistycznego;
2) terapii i mediacji;
3) usługa dla rodzin z dziećmi w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych;
4) pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego;
5) organizowanie dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych dalej "grupami wsparcia" lub "grupami samopomocowymi".

 

Asystent rodziny

Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę. Do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:
  1. opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym,
  2. opracowanie we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej,
  3. udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
  4. udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych,
  5. udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych,
  6. udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi,
  7. wspieranie aktywności społecznej rodzin,
  8. motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
  9. udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymaniu pracy zarobkowej,
10. motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych,
11. udzielanie wsparcia rodzinom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych,
12. podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczenstwa dzieci i rodzin,
13. prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci,
14. prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną,
15. dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku i przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy,
16. monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną,
17. sporządzanie na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach,
18. współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny,
19. współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9 a, ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.

Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Pieczę zastępczą organizuje powiat.
W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastepczej ponosi odpowiednio wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, w wysokości:
1. 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
2. 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka - w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
3. 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
W przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokości:
1. 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
2. 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
3. 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej - średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.

 

Rodzina wspierająca

Zgodnie z zapisem art. 29 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w:

  • opiece i wychowaniu dziecka
  • prowadzeniu gospodarstwa domowego
  • kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych


Zadaniem rodziny wspierającej, nie jest wyręczanie lecz aktywna pomoc w przezwyciężaniu trudnych sytuacji w rodzinach tego wymagających. Rodzina wspierająca pomaga przede wszystkim na podstawie własnych, posiadanych zasobów i umiejętności, wiedzy z zakresu funkcjonowania rodziny i prawidłowego wychowywania dzieci. Wsparcie może obejmować:

  • organizowanie czasu wolnego dzieciom z rodzin wspieranych
  • wypracowywanie nawyku wspólnego spędzania czasu przez członków rodziny
  • pomoc dzieciom w nauce
  • udzielanie wskazówek w takich kwestiach jak: gotowanie, sprzątanie, utrzymywanie higieny osobistej, racjonalne gospodarowanie budżetem domowym
  • utrzymywanie stałego kontaktu z rodziną wspieraną o OPS


Pełnienie funkcji rodziny wspierającej może być powierzone osobom z bezpośredniego otoczenia dziecka (sąsiedzi, dziadkowie, krewni, znajomi), które:

  • nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo
  • nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, władza rodzicielska nie została im ograniczona, zawieszona
  • wypełniają obowiązek alimentacyjny
  • nie mają ograniczonych zdolności do czynności prawnych.

Rodziny wspierające, które spełniają wymogi formalne i uzyskają możliwość pełnienia tej roli, wykonują ją na podstawie umowy podpisanej z Ośrodkiem Pomocy Społecznej a przedstawicielem rodziny. Umowa określa, jakie zadania ma rodzina wspierająca, na jakiej zasadzie współpracuje z rodziną wspieraną, jakimi dysponuje narzędziami. Rodzina wspierająca otrzymuje zwrot kosztów związanych z udzielaniem wsparcia.

Ośrodek Pomocy w Ciechanowcu zachęca rodziny do współpracy we wspieraniu rodzin przeżywających trudności w zakresie opieki i wychowania dzieci. Podjęcie tej funkcji może dostarczyć wiele satysfakcji dla osób, które zechcą swój czas, wiedzę i doświadczenie poświęcić rodzinie, która potrzebuje pomocy.

Aby zostać rodziną wspierającą należy:
1. złożyć wniosek na rodzinę wspierającą do OPS w Ciechanowcu,
2. wyrazić zgodę na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania,
3. uzyskać pozytywną opinię dyrektora OPS w Ciechanowcu,
4. odbyć bezpłatne szkolenie w ośrodku pomocy społecznej.
5. podpisać umowę.

 

Informator „Za życiem”

 

Kto może skorzystać z uprawnień:

1. każda kobieta w ciąży i jej rodzina(w zakresie informacji i poradnictwa na temat rozwiązań wspierających rodzinę),
2. rodziny, w których przyjdzie albo przyszło na świat ciężko chore dziecko (ciężkie i nieodwracalne upośledzenie, nieuleczalna choroba zagrażająca jego życiu),
3. kobiety, które otrzymały informację o tym , że ich dziecko może umrzeć w trakcie ciąży lub porodu,
4. kobiety, których dziecko umarło bezpośrednio po porodzie na skutek wad wrodzonych,
5. kobiety, które po porodzie nie zabiorą do domu dziecka z powodu: poronienia, urodzenia martwego dziecka, urodzenia dziecka niezdolnego do życia, urodzenia dziecka obarczonego wadami wrodzonymi albo śmiertelnymi schorzeniami.

 

Jak skorzystać z uprawnień

Podstawą do skorzystania z uprawnień jest zaświadczenie, które potwierdza ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu. Zaświadczenie o chorobie, powstałej w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, może otrzymać od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii.
Ponadto zaświadczenie wydane przez:

  • lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
  • lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii
  • specjalistę w dziedzinie pediatrii uprawnia dzieci do 18 r. ż. do skorzystania z wyrobów medycznych, na zasadach określonych w ustawie "Za życiem"
  • korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.

Każda kobieta w ciąży i jej rodzina może skorzystać z pomocy i wspierania asystenta rodziny, który odpowie na wszystkie pytania, ale też na podstawie pisemnego upoważnienia będzie mógł załatwiać sprawy w różnych instytucjach w imieniu osoby upoważniającej. Asystent pomoże również rozwiązać problemy opiekuńczo-wychowawcze.

Formy wsparcia oferowane przez asystenta rodziny:

  • doradztwo w zakresie form i miejsca wsparcia
  • poradnictwo oferowane kobietom w ciąży i ich rodzinom
  • poradnictwo w zakresie pielęgnacji i opieki nad niemowlęciem
  • pomoc w codziennej organizacji życia rodziny, planowanie sposobów spędzania wspólnie wolnego czasu
  • nauka sprawnego wykonywania obowiązków domowych
  • doradztwa w zakresie zarządzania budżetem domowym
  • informowanie, jak działają urzędy, placówki wsparcia rodziny i dziecka
  • pomoc w sprawach urzędowych, wspieranie rodziny w kontaktach z pracownikiem szkoły, przedszkola, sądu, poradni, przychodni, policji, urzędów i innych instytucji
  • pomoc w zakresie podniesienia kwalifikacji zawodowych i poszukiwania pracy

Jednorazowe świadczenie w wysokości 4 tys. zł

Przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka(tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeśli wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka) bez względu na dochód, po wypełnieniu stosownego wniosku oraz podpisaniu zawartych w nim oświadczeń i dołączeniu wymaganych dokumentów:

  • zaświadczenie, że matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną najpóźniej od 10 tygodnia ciąży do porodu(wydaje lekarz lub położna)
  • zaświadczenia lekarskiego, które potwierdza u dziecka ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu


Wniosek o wypłatę świadczenia należy złożyć do 12 miesięcy od dnia narodzin żywego dziecka. Wniosek złożony po ty okresie nie zostanie rozpatrzony.
Jednorazowe świadczenie nie podlega egzekucji ani opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.


Świadczenie nie wlicza się do dochodu przy ustalaniu prawa do innych świadczeń, w tym do świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

 

Przepisy prawa: ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 177) stan na dzień 14.03.2024 r.